1888 yılında yayımlanan “Sergüzeşt”, döneminin eserlerinden farklı bir temayı; köle bir kızın yaşadıklarını anlatarak yazarının kölelik kurumuna getirdiği eleştiriyi ortaya koyar. Tanzimat döneminin halkı eğitmeyi, eskimiş fikirleri değiştirmeyi amaçlayan yapısında yazarın başat konusu bu eserde kölelik olmuştur; bahsedilmesi ve ortadan kaldırılması gereken ilk kurum budur.

Eser, kitabın başkahramanı Dilber’in bir halayık olarak Kafkasya’dan kaçırılmasını, İstanbul’da zengin konaklarına satılmasını ve yine satılarak Mısır’a uzanan “sergüzeşti”ni ve ona layık görülmeyen konağın paşazadesi Celâl ile yaşadığı aşkı, realizm akımına uygun bir bakışla verir. Bu sebeple “Sergüzeşt”, Türk edebiyatının romantizmden realizme geçiş eseri kabul edilir.

Hazırlayan: Mustafa Raşit Karabağ